Günde bir elma, sağlık açısından bize ne katar? Obezite ile mücadelemizde etki eder mi? Yemekten önce mi yoksa sonra mı tüketilmeli? “Her şeyin dengelisi yeğdir. İnsanın da…”
“Yedikleriniz ne ise o’sunuz” cümlesine ben de yaklaşık dört sene önce yazılarımda yer vermiştim. Benden önce de benden sonra da etkisi artarak devam eden dengeli beslenme ve neyi yediğimizin önemi giderek popüler oluyor; oldu da.
Yüzlerce belki daha fazla sayıda çalışmalar, sadece besinlerin ve fiziksel egzersizlerin insan sağlığına etkilerini incelemek üzere kurgulanıyor. Günümüz medyasının da üzerinde fazlasıyla vakit geçirdiği ve büyük ilgi toplayan konularından biri; hatta zirvede olanı. Konu oldukça önemli ve değerli. Hak ettiğini veremiyoruz o ayrı tabi.
Obezite, diyabet, kalp krizi, inme gibi konularda ilginç çalışmalarda yapılıyor ve hiç beklenmedik ya da beklenilenin üzerinde sonuçların ortaya çıktığı gözleniyor. Bu tür çalışmaları okumak hatta eleştirel tarzda incelemek inanılmaz zevkli. Çalışmayı tüm yönleriyle ele aldığımızda farklı sonuçlar ortaya çıkabiliyor. Eksiğiyle, fazlasıyla ortaya koymak gerek bu tür çalışmaları.
Çok iyi bildiğimiz bir şey var. Hiçbir limit sınırı tanımaksızın sigara, alkol gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durarak ve fiziksel egzersiz, sağlıklı- dengeli beslenmeden ödün vermeyerek; kalp krizi, inme gibi ölümcül hastalıklardan korunmanın en büyük kısmı tamamlanmış oluyor. Çünkü bu tür davranış biçimleri, korunmanın can damarını oluşturuyor.
Öyle çalışmalar var ki, yaptıkları hataları nedeniyle sinirlenmemek mümkün değil ve öyle çalışmalar gördüm ki aradığım makale bu işte dediğim. Sayısız… En son incelediğim ve ‘’işte bu’’ dediğim makaleye gelelim;
Functional Foods isimli tıp dergisinde yayınlanan bir araştırma; kalp-damar hastalıklarını önleyebilmenin yollarından birinin, günde bir elma yemek olduğunu gösteriyor. İlginç bir çalışma olduğundan bahsetmiştim.
Bahsettiğim çalışma, Ohio State Üniversitesi uzmanları tarafından gerçekleştiriliyor. Ekibin başında ‘’Shi Zhao’’ bulunuyor. Yaptıkları çalışmanın en etkileyici yönünü ‘’40-60 yaşlarındaki sağlıklı insanların 4 hafta süreyle, günde 1 elma yiyerek ‘okside LDL kolesterolün %40 kadar azaldığının tespit edilmesi.’’ oluyor.
Kalp-damar hastalıklarının sebeplerine baktığımızda, sayısız etkenin rol oynadığını görüyoruz. Hatta bunların bir kısmının magazin gündemini oluşturduğu görülüyor. Asıl sebep olarak onlarca risk etmenlerinin sonucu ortaya çıkan ateroskleroz ve bunun da tetiklediği inme, kalp krizi gibi hastalıklar.
Araştırmada denekler üç gruba ayrılıyor. 16 kişiden oluşan ilk gruba günde bir adet kırmızı elma yemesi söyleniyor, ikinci gruptaki 17 kişiye de ‘polifenol’ kapsülleri alması söylenirken üçüncü gruptaki 18 kişiye de ‘plasebo’ veriliyor. Polifenoller günümüzde birçok meyve-sebzede bulunan antioksidan etkili bir madde.
4.haftanın sonunda yapılan kan analizlerinde ‘kırmızı elma’ yiyenlerde ve polifenol kapsülleri alanlarda ‘low-density lipoprotein/beta2-glycoprotein I complex (oxLDL-β2GPI)’ın belirgin şekilde azaldığı ancak plasebo alanlarda herhangi bir değişiklik olmadığı gözleniyor. Bu da, günde tek bir elma yemenin bile ne derece etkili olduğunu gösteriyor bize. Özellikle kırmızı elma yiyenlerdeki kolesterol azalması, polifenol alan gruba kıyasla daha önemli derecede.
Plifenollerin bu rolünün oldukça etkili olduğu bilinmesine rağmen; elmaya oranla daha az etkide bulunmasının sebebini uzmanlar, elmanın içeriğindeki diğer maddelerden kaynaklı olabileceğini söylüyorlar.
Araştırma çok az kişi üzerinde yapılıyor; oysa bu tür çalışmalarda çok sayıda deneğe ulaşmak oldukça kolaydır. Bu, çalışmanın olumsuz yanlarından biri. Çeşitli kuruluşlar tarafından, özellikle de elma üreticileri tarafından destek görmesi de sonucu etkilemiş olabilir.
Ayrıca kontrol grubunun kontrolü yansıtmada yetersiz kalma riskini de göz önünde bulundurmak gerekir. Çok sayıda etkileşim sonucu artması beklenilen kolesterolün, sadece 3-5 etkileyicinin ön planda tutularak yapılan araştırmaların yanlış sonuç vermesi de bir olasılık tabi. Ancak iyi bir dergide yayınlanmış bir çalışmadan bahsettiğimi unutmamak gerekir.
Yılda 8 bin 500 ölüm önlenebilir
İngiltere’ de yapılan ve kısa adı BMJ olan tıp dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma, 50 yaşın üzerindeki herkese 1 elma verilmesi durumunda; ülkede her sene kalp krizi ve felçlere bağlı 8 bin 500 ölümün önlenebileceğini gösteriyor. Saygın bir dergi, basit bir önlem ve binlerce kişinin hayatının kurtarılması…
Oxford Üniversitesi uzmanlarının hesaplarına göre bu sayı, yılda 12 bin insanın sadece bu sebeple hayatını kurtarmak anlamına geliyor. Bu risklerin aynısı diyabet için de risk faktörü olduğu için birini önlemede ne kadar başarılı olabilirsek diğeriyle de mücadele etmemiz o derece kolay olacaktır.
Elma verilen grupta; statin alan gruba kıyasla kas zafiyatı, kas erimesi, böbrek yetmezliği ve diyabet gelişimi riski daha az oranda görülüyor. Statin kullanılmadığı için 1.200 kişide kas zafiyeti, 200 kişide kas erimesi ve böbrek yetersizliği ile 12 bin 300 kişide diyabet gelişmesi de önlenmiş oluyor.
Sonuç olarak;
- Kolesterolde ilaç kullanımın etkisini tartışma yetkisini şimdilik kendimde görmüyorum ancak hiçbir ilaç şirketi tarafından dikta edilen yöntemlerin pek başarılı olmadığı konusunda bir yığın yeni çalışma var. Bunları önemsemek gerek.
- Kalp krizi, diyabet gibi hastalıkların altında çok sayıda etken yer almaktadır ve bunları ‘’sadece…’’ gibi tedavi yöntemleri ile önlemek veya tedavi etmek pek mümkün görünmüyor.
- Tabi tüm bu sonuçlar kullandığınız tüm ilaçlarınızı çöpe atın ve tüm gücünüzle elmaya güvenin anlamına gelmiyor.
- Ancak günde 1 elmanın önemini de çok küçümsemeyin.
Referanslar:
1.) www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1756464612001363
2.) http://www.cbsnews.com/news/apple-a-day-may-keep-heart-attacks-stroke-at-bay/
3.) www.bmj.com/content/347/bmj.f7267
4.) www.dailymail.co.uk/health/article-36536/Apples-fight-heart-disease-cancer-strokes.html
5.) www.drmurataksoy.co/2016/01/gunde-bir-elma-ile-kalp-damar-sagliginizi-koruyun/