Gazlı şekerli içeceklerin zararları nelerdir? Şekerli ya da soft içecek olarak adlandırılan gazlı içecekler, içerisinde yoğun miktarda, karbonatlı su, tatlandırıcı ve benzeri şeker türevleri ile koruyucular barındırırlar.
Soft olarak adlandırılmalarının nedeni, içeriklerinde alkol olmaması ya da alkol düzeylerinin %,’ ten az olması olsa da, genel itibariyle bakıldığında bu içecekler, içerdikleri maddelerle sağlık açısından alkollü içecekler kadar, hatta daha fazla zararlı etkiler göstermektedir. Yanı sıra, bu içeceklerin pek çok çeşidi bulunmakta olup, bu doğrultuda türlerine ve içeriklerine göre kafein, renklendirici ve koruyucu maddeleri yüksek oranda ihtiva edebilirler.
Şekerli / Gazlı İçecekleri Neden Tüketiyoruz?
Şekerli ve gazlı içeceklerin zararları gerek uzmanlar, gerekse beslenme otoriteleri tarafından ortaya koymakta olup, bu doğrultuda, bu ürünlerin zararlı olduğu pek çoğumuzun bildiği ve kabul ettiği bir gerçektir. Diğer yandan mevcut sek törel tüketim rakamları ve promotif kampanyaların sıklıkla medyada yer alıyor olması, zararlı olmalarına rağmen, bu içeceklerin tüketiminin üst seviye de olduğunu da gözler önüne sermektedir.
Böyle bir tablonun varlığında, şekerli ve gazlı içeceklerin neden tüketildiği ve onları vazgeçilmez kılan faktörleri değerlendirerek işe başlamak doğru olacaktır. İlk olarak, şekerli ve gazlı içeceklerin vücut ve metabolizma açısından doğrudan hiçbir faydası bulunmamaktadır.
Diğer bir ifadeyle, bu içecekleri tüketenlerin amacı sağlık açısından bir fayda sağlamak olamaz. Ortaya konan faktörler ışığında da görülen, zaten bu içeceklerin tüketiminde bir fayda beklenmediği olmuştur. Peki, şekerli ve gazlı içeceklerin tüketilme sebepleri nelerdir?
Tat Faktörü
Şekerli ve gazlı içecekler yüksek oranda şeker ya da tatlandırıcı madde içeren içeceklerdir. Yanı sıra bu içeceklere ek tat veren çikolata ya da meyve aromaları, bu alamda bu ürünlere olan kitlenin giderek büyüyen bir hal almasını sağlamaktadır. Ayrıca, içerik aromaları, özellikle, çocuklar ve gençlerin hoşuna gidecek tadı sunduğundan, şekerli ve gazlı içecekler, bu yaş gurubu arasında popülerliğini korumaktadır.
Ulaşılabilir ve Pratik Oluşu
Gazlı ve şekerli içecekler, büyük bir sektör içerisinde üretilen içeceklerdir. Bu nedenle, hemen hemen her yerde satılırlar. Dolayısıyla ulaşılabilirliği kolay ürünlerdir. Yanı sıra bu içecekler, kutu ve benzeri kolay taşınabilir formları ile her yerde tüketilme kolaylığı sağlayan ürünler olduğundan, gerek işte, gerekse okulda ya da evde ilk akla gelen içecekler arasında yer alırlar.
Fiyat
Gazlı ve şekerli içeceklerin pek çoğu uygun fiyatlarla satılır. Bu anlamda, uygun fiyat bu içecekleri öne çıkan bir içecek alternatifi yapmaktadır. Ayrıca, bu ürünlerin uygun fiyatlı oluşu, her kesim ve bütçeden kişinin bu içeceklere yönelmesini de kolaylaştıran bir etken olarak karşımıza çıkar.
Alışkanlık ve Bağımlılık Hissi
Temelde içeriğinde bağımlık yapan bir madde olmadığı ileri sürülse de, gazlı ve şekerli içeceklerin pek çoğunun zaman içerisinde bağımlılık yarattığı düşünülmektedir. Özellikle kafein oranı yüksek içeceklerde, bu durum daha da sık görülür. Diğer yandan ortada herhangi bir bağımlık durumu söz konusu olmasa bile, tüketim alışkanlıkları ve belli bir grup içerisinde tüketildiği durumlarda sosyalleşme düşüncesi, bu ürünlerin tüketimini düzenli hale getirmektedir.
Medya ve Reklamların Etkisi
Gazlı içecek sektörü her geçen gün büyüyen üretimlerini tanıtmak için reklam çalışmalarını da bu yönde yoğun olarak yapmaktadır. Ünlü isimlerin kullanıldığı bu reklamlar, farklı kitleleri bu içeceklerin tüketimi konusunda teşvik eden ve bu doğrultuda tüketimi arttıran en önemli faktörler arasında yer alır.
Şekerli / Gazlı İçeceklerin Zararları
Şekerli ve gazlı içecekler vücudun çeşitli fonksiyonlarını ve işleyiş düzenini bozan içerikleri nedeniyle sağlık açısından pek çok zararın ortaya çıkışına neden olur. Gazlı içeceklerle ilgili görüşlerden biri, şeker içeriklerinin yüksek olması ve bu doğrultuda obeziteyi tetiklemeleri yönünde şekillenmektedir.
Yüksek şeker içeriğinin kan basıncını arttırması paralelinde, vücutta ortaya çıkan insülin direnci ile metabolizma hızının düşmesine neden olmaktadır. Bu durum ise yağ yakımını yavaşlatmakta ve artan kilo doğrultusunda obezite otaya çıkmaktadır. Asit oranlarının yüksek olmasıyla da sindirim sistemi sorunlarının ortaya çıkışını tetikleyen bu içecekler, yine hazımsızlık ve şişkinlikler doğrultusunda sindirim güçleşmesine ve kilo alımını hızlandırmaya etken olmaktadır.
Diğer yandan, bu görüşün doğru olmadığı yönünde görüş bildiren bilim adamlarının sayısı da azımsanmayacak düzeyde olup, bu konu üzerindeki çalışmalar halen devam etmektedir. Obezitenin ana nedeninin gazlı içecekler olduğunu savunmak ebetteki asılsız bir yaklaşım olacaktır. Yine de obeziteye karşı savaşan bireylerin gazlı içecek tüketimini sınırlandırması, hatta mümkünse bırakması faydalı bir adım olacaktır.
Gazlı içeceklerin zararlarından biri de diyabettir. Burada, bu tür içeceklerin diyabete doğrudan bir etkisi olmasa da, obezite ile olan negatif ilişkisi doğrultusunda bir etki söz konusudur. Yanı sıra, vücudun insülin direnç artışının diyabeti büyük ölçüde tetiklemesi söz konusudur. Şekerli ve gazlı içeceklerin içerisinde bulunan aşırı şeker oranı, vücudun genel şeker dengesi alt üst ederek, diyabet hastalığının ortaya çıkışını hızlandırmaktadır.
Şekerli içeceklerin zararlı etkilerine maruz kalan organlardan biri de böbreklerdir. Oldukça asitli olan bu içecekler böbrek taşı oluşmasına neden olur. Ayrıca kronik böbrek rahatsızlıklarında da bu tarz içeceklerin etken olduğu yapılan araştırmalarda ortaya çıkan çarpıcı sonuçlar arasındadır. Ek olarak bu içeceklerde bulunan zararlı kimyasallar diş minesini zarar görmesine neden olur ve bu yönde diş aşınmaları ve diş çürümeleri ortaya çıkar. Kemik erimesi sebepleri arasında da yine bu içeceklerin büyük payı olduğu düşünülmektedir.
Şekerli ve Gazlı İçeceklerin Dolaylı Olumsuz Etkileri
Şekerli ve gazlı içeceklerin vücuda doğrudan verdiği zararların yanı sıra dolaylı olarak ta olumsuz etkileri olmaktadır. Bu etkiler henüz varlığı tam olarak ispatlanmamış ve geçerlilik kazanmamış olduğundan yan etkiler olarak nitelendirilmektedir.
Bu içecekler dâhilinde ortaya konan yan faktörlerden ilki yüksek kan basıncıdır. Vücut hücreleri glikozun yıkımını gerçekleştirecek özelliktedir. Früktoz ya da sükroz ise hücrelerde yıkımı daha zor olan ve daha fazla enerji harcanan şekerlerdir. Bu doğrultuda, gazlı içeceklerin içerisinde daha az maliyetli olması sebebiyle, glikoz yerine früktoz ya da sükroz kullanılması, kan basıncının artmasına neden olmaktadır. Diğer yandan yapılan bazı araştırmalar gazlı ve şekerli içeceklerin inme ve kalp krizi riskini arttırdığını ileri sürmekte olup, konuya ilişkin araştırmalar devam etmektedir.
Süregelen araştırmalar dâhilinde gazlı içeceklerin karaciğere doğrudan bir zararı olduğu kanıtlanmamışsa da, uzman görüşleri karaciğer hastalıklarına yakalanma riskini attırdığı yönünde etkileri olduğunu öne sürmektedir. Yüksek kafein değerleri ise bu içeceklerin tansiyon, uykusuzluk, sindirim ve boşaltım sistemi rahatsızlıklarına neden olduğu diğer görüler arasında yer alır.
Şekerli içeceklerin pek çoğunda hem maliyeti düşürmek, hem de daha fazla tat elde etmek için aspartam ve benzeri tatlandırıcılar kullanılır. Bu maddeler, vücut açısında zararlı toksinleri içermekte olup, bu anlamda vücudun pek çok fonksiyonunun çalışma düzenini olumsuz etkileyecek etkiye sahiptir. Diğer yandan susuzluğu giderdiği sloganıyla satılan pek ok gazlı içecek, ilk anda ferahlatıyor gibi görünse de aslında vücudun su kaybın hızlandırmakta ve hücrelerin su emilimini olumsuz etkilemektedir.
Şekerli ve Gazlı İçecek Endüstrisi ile İlgili Denetimlerin Rolü
Şekerli ve gazlı içecekler ile ilgili eskiden beri süregelen pek çok araştırma yapılmış olup, bu araştırmaların pek çoğu, bu tür içeceklerde var olan yüksek şeker oranı ve diğer katkı maddelerinin vücut açısından pek çok zararı olduğunu ortaya koymuştur.
Öyle ki, araştırmacı kurum ve kuruluşlar ile bilim adamları, bu içeceklerin özellikle çocukların ve gelişme çağındaki gençlerin hem fiziksel hem de zihinsel gelişimlerini tehdit edecek nitelikte olduğu konusunda da ortak bir görüşte birleşmektedir. Yanı sıra yine şekerli ve gazlı içeceklerin çocukluk ve genç ergen çağında görülen obezitenin de ana faktörlerinden birini oluşturduğu ortaya çıkan çarpıcı sonuçlar arasında yer almaktadır.
Şekerli ve gazlı içeceklerin vücutta neden olduğu zararlı etkiler doğrultusunda pek çok ülke çeşitli kısıtlamalar getirerek, bu içeceklerin tüketimini azaltma yönünde çalışmalar yapmaktadır. Bu kısıtlamaların temeli vergi ve fiyat belirlemesi yönünde seyreden hareketleri kapsar.
Yanı sıra belirli dönemlerde yapılan denetlemeler de sektöre yönelik iyileştirme ve kısıtlamalar içerisinde ahi edilebilir. Özellikle vergilerin arttırılması ile sektörün üretimlerini bu yönde değiştirmesi amaçlanmaktadır. Yine de günümüzde gözle görülür bir gerçek halinde ortada olan sonuçlar doğrultusunda, bu denetim ve vergilerin sektör açısından çok belirgin bir etki yaratmadığı yönünde olmaktadır.
Vücut işleyiş ve organlarına olan zararları göz önünde bulundurulduğunda, bu içeceklerin ne kadar tehlikeli olduğu görülse de, temelde bu İçeceklerin etkilerini bu kadar net ve bariz bir şekilde görmek mümkün değildir. Yine de, bu etkiler uzun vadede olumsuz etkilerini gösterecek olup, bu anlamda mümkün olduğunca tüketimlerinden kaçınmak daha doğru olacaktır.
Kaynak: http://www.huffingtonpost.com/